(Ομιλία του Κώστα Γρηγορέα, για την παρουσίαση του νέου άλμπουμ του Βασίλη Τζαβάρα «Η λέξη που λείπει», που έγινε στο Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν στις 6 Ιουνίου 2019).
Τον Βασίλη θα έλεγα ότι τον γνώρισα απ’ ευθείας από την πηγή, δηλαδή την τέχνη του.
Ήταν μια ευτυχής στιγμή, όταν έφτασε στα χεριά μου πριν 10+ χρόνια ένα CD των Project 37 (Β. Τζαβάρας , Χάρης Λαμπράκης (ο έτερος συνήθης ύποπτος). Γοητεύτηκα λοιπόν από το άκουσμα και έγραψα αυθόρμητα κάποια λόγια στο διαδικτυακό TaR.gr, που τότε ξεκινούσε τα πρώτα του βήματα.
Αυτό υπήρξε η αφορμή να γνωριστούμε με τον Τζαβάρα και μάλιστα στη συνέχεια να τον «ψήσω» να ασχοληθεί και ως συνεργάτης με το Ταρ.
Εδώ όμως, για να δικαιολογήσω τη σημερινή παρουσία μου, νομίζω ότι πρέπει κάπως να τοποθετηθώ ως μουσικός, καθότι σε άλλα χωράφια έχετε γνωρίσει εμένα. Και μια απλή ματιά δεν μπορεί να αποκρυπτογραφήσει την συγγένειά μου με τον Βασίλη, η οποία κάποια στιγμή μάλιστα έφτασε να γίνει και συνεργασία, όταν συμμετείχε μαζί με τον Λαμπράκη ως Project 37 στη συλλογή έργων μου «Soundtracks». (Απόσπασμα αυτής της συνεργασίας είχαν την ευκαιρία μάλιστα να ακούσουν πρόσφατα όσοι ήρθαν στη συναυλία μας στο ΜΜΑ στα τέλη Φεβρουάριου 2019).
Αν και σολίστας μουσικός και συνθέτης λοιπόν της «επακριβούς» μουσικής γραφής (και επί σκηνής καταξιωμένος αυτοσχεδιαστής μόνο ως συνοδός τραγουδιού), πάντοτε θαύμαζα και θαυμάζω τον ειλικρινή «σολιστική» ελεύθερο αυτοσχεδιασμό ως τρόπο δημιουργίας και σκηνικής μουσικής ερμηνείας και νομίζω ότι είναι καθαρά θέμα συγκυριών το ότι κάποια στιγμή δεν προέκυψε αυτό στην ζωή μου, ως εκτελεστή μουσικού.
Διότι ως συνθέτη σαφώς μου προέκυψε, όμως στην ασφάλεια του δωματίου μου. Άλλωστε αυτή σχεδόν πάντα είναι η αρχική πηγή ιδεών για τις συνθέσεις μου.
Στιγμιότυπα από την παρουσίαση στο Θέατρο Τέχνης (6/6/2019)
Παρένθεση: Θα μου πείτε τώρα, ακόμα δεν άρχισες, για τον Τζαβάρα μιλάς η για τον εαυτό σου; :)
Μα τα λέω όλα αυτά γιατί θέλω να προσδιορίσω το που αρχίζει η… ζήλεια μου για τον Βασίλη.
Διότι ο μπαγάσας κατέχει αυτό το θράσος της άμεσης σκηνικής δημιουργίας, που η ίσως πιο ακαδημαϊκή προσέγγιση στη μουσική, εμένα μου στέρησε. Κι επειδή αυτό είναι «τρόπος μουσικής ζωής», μη νομίζετε ότι γίνεται τόσο εύκολα να είσαι αυθεντικός και επαρκής και στα δυο.
Αρά κατά τη γνώμη μου, ο Βασίλης ανήκει σε μια κατηγορία αξιοθαύμαστη, δηλαδή των δημιουργών μουσικών που εκθέτουν βιωματικά μουσικά έργα είτε ανασύροντας ιδέες από το παρελθόν είτε αφήνοντας τον αυθορμητισμό της στιγμής να αποφασίσει. Και παρόλο το ότι, όπως πριν επεσήμανα, εγώ δεν λειτουργώ έτσι, δεν παύω να νιώθω συγγενής καλλιτέχνης με τον Τζαβάρα, αν και η απλοϊκή ανάλυση των πραγμάτων θα μας έβαζε το πολύ σε απλά γειτονικούς χώρους.
Λέω απλοϊκή ανάλυση, διότι μια σοβαρή ανάλυση πρέπει σαφώς να κατατάσσει όλους εμάς στον ίδιο χώρο, αυτόν της σύγχρονης μουσικής δράσης. Ο οποίος έχει πλέον ξεφύγει από τα στεγανά των «ακαδημαϊκών σχολών» από τη μια, ή τις αυθαιρεσίες των πειραμάτων από την άλλη. Οι οποίες, αμφότερες δυστυχώς δεν μπόρεσαν, παρόλο ότι για μια 100ετια προσέφεραν ουκ ολίγα μουσικά διαμάντια, να προσεγγίσουν το κοινό.
Όχι το «ευρύ κοινό». Το κοινό!
Ο Βασίλης λοιπόν φτιάχνει σύγχρονη μουσική. Στην συγκεκριμένη περίπτωση μουσική για θέατρο, εικόνες, δράσεις. Τη φτιάχνει όπως ένας ειλικρινής μουσικός δημιουργός του 21ου αιώνα, που πλέον τα ερεθίσματά του δεν αντλούνται από τον μικρόκοσμο μιας «έντεχνης σχολής», είτε αυτή είναι η Β «ακαδημαϊκή» κλασική σχολή είτε η Α «ελευθεριάζουσα» τζαζ σχολή. Τα ερεθίσματα στις μέρες μας είναι πλέον χείμαρρος και από όλες τις κατευθύνσεις. Από τα πιο χυδαία και κιτς, μέχρι τα πιο καλόγουστα και κομψά. Κι ένας ευαίσθητος δέκτης δεν έχει άλλη επιλογή από το να ενσωματώσει όλα αυτά στο έργο του, λειτουργώντας ακόμη και ως συγκολλητικός παράγοντας αντιφατικών πραγμάτων.
Στις μουσικές που ο Βασίλης δημιούργησε και μπορείτε να ακούσετε σε αυτό το άλμπουμ, η απολυτή αυτή ελευθέρια είναι προφανής. Και είναι επίσης εντυπωσιακή η ευκολία που ο ακροατής μπορεί να πετύχει ανασύσταση υποκειμενικών εικόνων από τη μουσική του Τζαβάρα. Κάτι που ναι μεν δεν ήταν το αρχικό ζητούμενο, μιας και αυτές οι μουσικές φτιάχτηκαν για να επενδύσουν παραστάσεις, είναι όμως πάντοτε αυτή η ευχάριστα αναπόφευκτη «παρενέργεια» ενός αξιόλογου μουσικού έργου. Καθότι η μουσική ως αφηρημένη τέχνη μπορεί να υπάρξει και μονή της και να δώσει αφετηρίες για υποκειμενικές ερμηνείες, ανεξάρτητες ακόμα και από τις ίδιες τις αρχικές προθέσεις του δημιουργού της!
Αυτή άλλωστε ακριβώς είναι η πραγματική σφραγίδα του «κλασικού». Κι όχι οι ψεύτικες ταμπέλες που οι εμπόριο δίνουν στα κάθε λογής, δήθεν ποιοτικά, κατασκευάσματα που πλέον μας κατακλύζουν, ως υποτίθεται αντίλογος στις καθημερινές μουσικές σαχλαμάρες.
Πάρτε λοιπόν το δισκάκι του Βασίλη και απολαύστε το. Φτιάξτε τις δίκες σας ονειρικές παραστάσεις με αφορμή τα έργα του. Και διαδώστε αυτή την τόσο σημαντική δημιουργική σκηνή μέσα στην οποία λειτουργεί, η οποία υπάρχει ολοζώντανη στην καθημερινότητα μας! Μην αφήνετε να μας την κρύβουν τα σκουπίδια και ο θόρυβος.
Κώστας Γρηγορέας (6/2019)
Η Μουσική Σελίδα του Κώστα Γρηγορέα 